WAI en HAARST

Rouke Broersma

De twee mooiste gedichten van Peter van der Velde zijn voor mij Wai en Haarst. Twee uitersten in zijn werk: het ene speels, vrij en modern, het andere ernstig, gebonden en klassiek. Maar hoe verschillend ook, toch hoor ik in beide de stem van deze onvergetelijke Noorddrentse dichter. Daarom wil ik ze in samenhang met elkaar bespreken

Meestal hebben de gedichten van Van der Velde een strakke vorm. En dan bestaan ze soms uit één strofe, zoals een aantal kwatrijnen en rondelen, soms uit meerdere strofen zoals ook zijn liedteksten.

Daarnaast komen in zijn verzameld werk ook een stuk of wat vrije verzen voor. Twee daarvan, namelijk Ik bin zo wies maar vooral het eerdergenoemde Wai, naderen het genre dat wel poësie pure genoemd wordt: klankgedichten die ons niet proberen te overtuigen door een logische redeneertrant in afgemeten volzinnen, maar ons willen meeslepen en verleiden in een roes van melodie, klank en ritme. Je vindt ze bij Guido Gezelle, Paul van Ostaijen en bij Jan Engelman bijvoorbeeld:

groen is de gong

groen is de watergong

waterwee, watergong

groen is de gong van de zee

Jan Hanlo ging nog een stap verder in Oote, een gedicht met betekenisloze woorden:

Oote oote oote

Boe

Oote oote

Oote oote oote boe

Oe oe

Gek? Misschien, maar niks gekker dan het kinderliedje:

Ozewiezewoze wiezewalla kristalla

kristoze wiezewoze wiezewieswieswieswies.

Zover ging Van der Velde niet in het liefdesgedicht Ik bin zo wies, dat zo begint:

Ik bin zo wies met dai

Mien wicht

En zo besluit:

Ik aai dai zaacht

De tied blif stoeken

Ik drief op ieuwigheid…

Liefde kent geen tijd.  Liefde, daar staat je verstand bij stil. Liefde gaat de logica te boven, liefde gaat met je woorden aan de loop. Liefde maakt je los van de aarde, liefde geeft je vleugels. Lijf en geest gaan zingen, je wordt high, je wordt één.

Dat is wat Peter van der Velde’s swingende gedicht Wai mij voorzingt:

wai

doe en ik
en ik en dai
wai

de boom rekt zo hoog
en de vogel vlög hoog.

en hoog aan de lucht gaon de wolken veurbai
mor hoger dan vogel en wolken gaon wai
doe en ik
en ik en dai
wai

.